Z-Raporu Dergisi Sayı: 73 (Haziran 2025);Riskler ve Fırsatlar

FAİZ KÂRLARI ERİTİYOR Ekonomi ve iş dünyasının nabzını tutan Z Raporu, Haziran2025 sayısıyla raflardaki yerini aldı. Bu sayıda, ‘Faiz Kârları Eritiyor' başlıklı kapak dosyasında artan faizler nedeniyle ticari kredi maliyetlerinin artışı ve bunun reel ekonomideki yansımaları değerlendiriliyor. Merkez Bankası'nın faizi yüzde 46'ya çıkarmasıyla ticari kredi maliyetleri yeniden artışa geçti. Ta-rife savaşı sonrası Çin'in yeni pazar arayışına girmesi de Türk şirketlerinin işini zorlaştırdı. Yatırım, üretim ve ihracatı sürdürmeye çalışan sanayici ise rekabet gücünü korumanın yolunu arıyor. Çin'in ABD'ye satamadığı ürünler için alternatif pazar arayışına girmesi, özellikle Türkiye'nin güçlü olduğu pazarlarda rekabeti artırıyor. Bu durum, üretim avantajı ve düşük maliyetle Çin'in pazarlara girişini kolaylaştırıyor. Bu riski dengeleyebilecek en önemli çözüm ise üretim artışı olarak görülüyor. Ancak politika faizinin yükselmesiyle ticari kredi maliyetleri ciddi oranda artarken; üreticiler, fi-nansmana erişimin kolaylaştırılması ve maliyetlerin düşürülmesini acil bir ihtiyaç olarak görüyor. YENİ ORTADOĞU'DA SOĞUK SAVAŞ'IN TASFİYESİ Ortadoğu'da siyasi dengeler hızla değişiyor. ABD başkanı Trump'ın son bölge ziyaretinde Was-hington'ın bölgedeki en yakın müttefiki İsrail'i pas geçti. Dış güçlerin bölgedeki aparatı olan terör örgütü PKK kendini fesh etti. ABD ve Avrupa birliği Suriye'yi hedef alan yaptırımları kaldıracağı-nı açıkladı. Tüm işaretler Ortadoğu'da Soğuk Savaş paradigmasının tasfiyesine ve yeni bir bölgesel dinamiğin doğumuna işaret ediyor. YAPAY ZEKÂYLA GELEN ‘MÜKEMMEL FIRTINA' Yapay zeka, günlük hayattan iş süreçlerine kadar her alanı dönüştürüyor ve bu dönüşümdeki yıkıcı ve yenilikçi etkilerin bir arada olması ise ‘mükemmel fırtına' olarak tanımlanıyor. Son yıllarda şir-ketlerin birçoğu yapay zekayı iş fonksiyonlarının hemen her noktasında kullanıyor. Muhasebe ve montaj işçisi gibi rutin ve tekrarlayan işler otomasyonla kaybolurken, sağlık ve hukuk gibi meslekler ise dönüşüyor. Veri bilimcileri, yapay zeka danışmanları gibi yeni meslekler oluşuyor, yaratıcılık ve duygusal zeka gibi insana özgü beceriler değer kazanıyor. Bu fırtınada, İK, IT ve operasyonel sü-reçlerde maliyet tasarrufu sağlanırken, hizmet operasyonları ve tedarik zincirinde ise iş gücü azal-ması öngörülüyor. BİLEK GÜCÜNÜN GÖÇÜ NASIL ÖNLENİR? Türkiye'de nitelikli mavi yaka açığı giderek büyüyor. Öyle ki, 2024 İŞKUR verilerine göre 220 bine yakın işyerinde 600 bin civarında pozisyon doldurulamıyor. Gençler meslek liselerine yeterince yönelmezken, üniversite mezunu işsizliği artıyor; bu da yükseköğretim arzı ile iş piyasası talebi ara-sında ciddi bir uyumsuzluk yaratıyor. Z kuşağının teknolojiye, güvenliğe ve esnekliğe duyduğu ihtiyaç, geleneksel üretim ortamlarının cazibesini azaltıyor. Çözüm olarak önerilen “gri-yaka” kav-ramı, hem teknik hem dijital becerilere sahip ara elemanların sistematik olarak yetiştirilmesini öngö-rüyor. Bunun yanında beceri pasaportu, açık terfi yolu, okul-şirket iş birlikleri gibi yeni kariyer mo-delleri, gençleri üretim alanına çekmede kritik rol sunuyor. EKONOMİYİ DAHA İYİ OKUMAK İÇİN Z Raporu'nda Haziran sayısı farklı dosya konuları ile de dopdolu. ‘Enerji Dönüşümünün Derin Yüzü' dosyasında derin deniz madenciliği konusu işlenirken, ‘Avrupa Karanlığa Gömüldü' dosya-sında son elektrik kesintisinin nedenleri ve ileride alınması gereken önlemler ele alındı. Pazarlama Dünyası köşesinde Esad Sivri ‘Sildiğimiz Mailler, Unuttuğumuz Markalar ve Farkındalığın Gücü” analizinde iletişimde kayıtsızlık konusunu işlerken, Levent Yılmaz kredi sıkılaştırması ve reel sek-töre etkilerini inceledi.Bir ülke köşesinde ise ABD ekonomisi ve ABD ile ekonomik ilişkiler değer-lendirildi. Z RAPORU YAZARLARI EKONOMİK VE SİYASİ GELİŞMELERİ YORUMLUYOR Z Raporu'nun yazar kadrosu da ekonomi gündemine dair görüşlerini Z Raporu okuyucuları için kaleme almayı sürdürüyor. Semra Karabaş, Ali Saydam, İbrahim Acar, Prof. Dr. Kadir Tuna, Dr. Mehmet Akif Soysal ve Prof. Dr. Metin Toprak gündemdeki son gelişmeleri değerlendirirken; Mus-tafa Özel, İz Bırakanlar köşesinde ‘LC Waikiki'de Hizmetkar Liderlik' konusunu ele aldı. Analist Cüneyt Paksoy da her ay olduğu gibi piyasadaki son gelişmeleri yorumladı.