Müştâk-ı Bitlisî; Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf Anlayışı

Müştâk-ı Bitlisî ya da daha bilinen adıyla Müştâk Baba, 19. yüzyılın başlarında Bitlis, Erzurum ve İstanbulʼda yaşamış ve Kâdirî tarîkatı içinde Müştâkiyye şubesini kurmuş olan önemli bir mutasavvıf, şair ve seyyahtır. Müştâk Baba, sadece yaşamış olduğu dönemin dinî ve tasavvufî hayatını etkilemiş bir sûfî ve ilim adamı değil, aynı zamanda İstanbulʼda saray halkına olan yakınlığından dolayı siyaseten de etkili olan bir şahıstır. Bu çalışma sayesinde, hakkında Dîvânʼı ve “Ankara” şiirinin tahlili dışında kayda değer akademik bir araştırmanın bulunmadığı Müştâk Babaʼnın görüşleri incelenerek hakkındaki ithamlar ve yanlış anlaşılmalar giderilmeye çalışılmıştır. Bu sebeple eserde, Müştâk Babaʼnın tasavvuf anlayışı ortaya konularak tasavvuf tarihindeki yeri ve etkisi vurgulanmıştır. Eserde ayrıca, Müştâk Babaʼnın şairlik ve mûsikîşinaslık yönü de incelenerek maruz kaldığı iftiralara cevaplar verilmektedir. Çalışmada, Müştâk Babaʼnın kavramları kendinden önceki tasavvuf ehlinden farklı olarak pratik hayattaki hissiyatı da aktararak anlattığı görülecektir. Onun buradaki amacı, daha çok tasavvufun hâli ilgilendiren kısmını ön plana çıkarmak olsa gerektir. Zira sûfiler, yaşadıkları manevî tecrübeyi ya da bu tecrübenin ilmî içeriğini kelimelere doğrudan dökmenin zorluğunu çeşitli vesilelerle vurgulamışlardır. Bu açıdan Müştâk Baba daha çok hâl diliyle konuşmayı tercih ariflerdendir.