Muhtaç Olduğumuz Lisan İnkılabı

“Bu işi [harf devrimi] yapan Cevat'tır: kitabını aldık, Başvekille [İnönü] yedi saat başbaşa kapanıp okuduk, konuştuk; ondan sonra Başvekilin muvafakatini aldım.” Mustafa Kemal Atatürk Ahmet Cevat Emre'nin 1927-28 döneminde tefrika ettiği Muhtaç Olduğumuz Lisan İnkılabı bilimsel yaklaşımıyla döneminin kısır tartışmalarını aşan bir çözümleme sunmuştur. Türkçenin ses yapısının kapsamlı bir analizini sunan Ahmet Cevat, Arap alfabesi kaynaklı ortografik açmazları haritalar, dilbilimin muhtelif cephelerinden tadil olunamaz bir enkazın resmini çeker. Çağdaşlarından yalnızca bu bilimsel tavrıyla değil, sosyolojik tahlilleriyle de ayrılır: Japon tecrübesini detaylı surette tartışır, kapitalizmin şekillendirdiği moderniteyle hemzemin bir bilişsel altyapının zaruretine işaret eder. Bu yazı dizisiyle Gazi'nin dikkatini çeken Ahmet Cevat, Alfabe Komisyonu'na seçilmiş ve gene aynı yıl Gramer Hakkında Rapor'u kaleme alarak Cumhuriyet Türkçesinin bilimsel temellerini atmıştır. Cumhuriyet'in 100. yılında, Türkçenin kaderini değiştiren bu "kalem tecrübesi"nin eleştirel basımını iftiharla sunuyoruz.