Karşılaştırmalı Dış Politika Analizi-248

Kalevi J. Holsti, dış politikayı, “bir devletin, dış çevreye yönelik eylemleri ve bu eylemlerin formüle edildiği - genellikle iç - koşullar” olarak tanımlamaktadır. Fred Sondermann'a göre dış politika, “devletlerin içerisindeki bireylerin ve grupların faaliyetleri ve diğer devletlerin politikaları veya içlerindeki bireyler ve gruplar üzerinde bir etkiye sahip olacak şekilde tasarlanmış devletlerin hükümet mekanizmasını içeren” çalışmadır. Joseph Frankel de, dış politikayı, “devlet ile diğer devletler arasında kayda değer bir dereceye kadar ilişkileri içeren kararlar ve eylemler” olarak tanımlamaktadır. Dış Politika Analizi üzerine tarafımızca yayıma hazırlanan seri halindeki kitaplar, bu alanda Batılı akademisyenler tarafından yapılan temel çalışmaları Türkçe literature kazandırmak amacıyla kaleme alınmıştır. Niyetimiz, Türkiye'de dış politika konuları üzerine yapılan açıklamalarda, büyük bir oranda faydalanılan Realist, Yapısal Realist ve Sosyal İnşacı kuramların ötesine geçerek, bu alanda ortaya konulan diğer teorik çalışmaları, genç akademisyenlerin bilgisine sunmaktır. Maalesef Türkiye ve diğer Üçüncü Dünya ülkelerinde, dış politika konusunda analiz yapmak demek, yaşanan gelişmenin tarihsel gelişimini özetlemek ve jeopolitik kuram bağlamında, harita bazlı değerlendirmede bulunmak anlamına gelmektedir. Fakat Batı dünyasına baktığımızda, 1950'lerden itibaren, sadece uluslararası sistemsel faktörlere bakarak, dış politika olayının anlaşılamayacağı görüşü, Batılı literatürde hakim hale gelmiş ve Rasyonel Tercih modeli terk edilmeye başlanmıştır. Bilişsel modeli benimsemeye başlayan Batılı uzmanlar, daha sonra sosyolojik ve psikolojik unsurların dış politika üzerindeki etkisini anlamaya çalıştılar. Devletin iç yapısına odaklanan araştırmacılar, Siyaset Bilimi ve İletişim gibi alanlardan faydalanarak, bu unsurların etkisini gözlemlemeye gayret ettiler. Bir yandan teorik yöntemler üzerinde değerlendirmelerde bulunan uzmanlar, diğer yandan Politik Psikolojiden faydalanarak, kişilik ve liderlik özelliklerini analizlerine eklediler. Son olarak, 1950 ve 1960'larda, Karşılaştırmalı Dış Politika analizlerine eğilen uzmanlar, bu alanda, nesnel teorilerin üretilmesi için yoğun çaba harcadılar. Ancak bu tür bir teorinin inşa edilemeyeceğini kabul eden bu uzmanlar, yeniden tek vaka incelemesine geri döndüler.