İngiliz Parlamentosunda Sevr ve Lozan Tartışmaları 1920-1924

Yakın Doğu siyasetinin en sert ve en kırılgan yılları boyunca İngiliz Parlamentosu'nda dile getirilen sözler, savaşın sonundan barışın doğuşuna uzanan sürecin canlı bir kaydı olmuştur. Lordlarla milletvekillerinin birbirine dokunan ama zıt yönlere bakan sözleri, Sevr'in baskısından, Anadolu'da yükselen dirilişten ve büyük güçlerin çözülüşünden beslenen geniş bir zihinsel haritanın açıklayıcı noktaları hâline gelmiş idi. Tüm tartışmalarda, büyük bir idealin ağırlığını sırtında taşıyan siyasetçilerin ve yeni bir düzen kurma arayışı ile güç kaybının yarattığı derin kaygı arasında hissedilir bir gerilim mevcuttur. Bu uzun tartışmalar geniş bir fikirler ve beklentiler katmanının da aynası idi. Türk–Yunan savaşının seyri, İstanbul'un statüsü, Müslüman kamuoyunun hassasiyetleri ve Avrupalı güçlerin birbirleriyle çatışan hedefleri üzerine yapılan değerlendirmeler, Yakın Doğu'nun ve Küçük Asya'nın kaderini belirleyen kararların ardındaki zihinsel zemini berrak biçimde açığa çıkaran bir bütünlüktür. Ortaya konan her konuşma, dönemin siyasi düzenine ve bu düzenin sosyal düzlemdeki karşılıklarına işaret eden analitik bir unsur olagelmiştir.