Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemine Göre Türk Anayasa Hukuku Cilt II

TÜRK ANAYASA HUKUKU İÇİNDEKİLER BEŞİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ IX İÇİNDEKİLER XI KISALTMALAR XXXI BİRİNCİ BÖLÜM 1982 ANAYASASI ÖNCESİ OSMANLI-TÜRK ANAYASACILIK HAREKETLERİ 1982 ANAYASASI ÖNCESİ OSMANLI-TÜRK ANAYA-SACILIK HAREKETLERİ 1 Osmanlı-Türk Anayasal Belgeleri 1 1808 Sened-i İttifak 1 1839 Tanzimat Fermanı-Gülhane Hattı Hümâyûnû 5 1856 Islahat Fermanı 8 1875 Adalet Fermanı 14 Osmanlı-Türk Anayasaları 20 1876 Kânûn-i Esâsî 20 a) Yasama Organı: Meclis-i Umumi 22 (1) Kanun Yapma Usulü 23 (2) Devlet Başkanı Pâdişah II. Abdülhamid'in Meclis-i Umumi'yi Açış Konuşması 24 b) Yürütme Organı: Pâdişah ve Heyet-i Vükelâ ...30 c) 22/08/1909 Tarihli Anayasa Değişikliğinin 1876 Kânûn-i Esâsî'nin Hükûmet Sistemine İlişkin Düzenlemelerinde Meydana Getirdiği Farklılıklar32 d) Yargı Organı 34 e) Temel Hak ve Özgürlükler 35 1921 Teşkilât-ı Esâsiyye Kânûnı 37 a) Yasama Organı: Türkiye Büyük Millet Meclisi38 b) Yürütme İşlevi ya da Yetkisi 38 c) 1921 Teşkilât-ı Esâsiyye Kânûnı Döneminde Yargı Kuvveti ile Temel Hak ve Özgürlüklere İlişkin Anayasal Düzenlemeler 39 1924 Teşkilât-ı Esâsiyye Kânûnı 41 a) Yasama Organı: Türkiye Büyük Millet Meclisi42 b) Yürütme Organı: Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu43 c) 1924 Teşkilât-ı Esâsiyye Kânûnı'nun Öngördüğü Demokrasi Anlayışı ve Anayasanın Böyle Bir Demokrasi Anlayışını Benimsemiş Olmasının Nedenleri 44 1961 Anayasası 47 a) Anayasanın Temel Siyasi Felsefesi ve Getirdiği Başlıca Yenilikler 47 b) Yasama Organı: Türkiye Büyük Millet Meclisi (Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi) 50 c) Yürütme Organı: Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu 51 d) Parlamenter Hükûmet Sisteminin İşleyişini Güç-leştiren Olgular 54 e) 1961 Anayasası ile 1982 Anayasası'nın Hazırlanış ve Kabul Ediliş Süreçlerindeki Farklılıklar 56 İKİNCİ BÖLÜM 1982 ANAYASASI'NIN HAZIRLANMASI, KABUL EDİLMESİ VE TEMEL İLKELERİ 1982 ANAYASASI'NIN HAZIRLANMASI VE KABUL EDİLMESİ 63 1982 ANAYASASI'NIN TEMEL İLKELERİ 67 Cumhuriyetçilik İlkesi 70 Üniter Devlet İlkesi 74 İnsan Haklarına Saygılı Devlet İlkesi 81 Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet İlkesi 84 Demokratik Devlet İlkesi 87 Laiklik İlkesi 95 Sosyal Devlet İlkesi 98 İ. Hukuk Devleti İlkesi 100 Kazanılmış Hak Kavramı 107 Eşitlik İlkesi 109 Başlangıçta Belirtilen Temel İlkelere Bağlılık 110 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 1982 ANAYASASI'NDA TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER REJİMİ GENEL OLARAK 117 TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIFLANDIRILMASI 117 Kişinin Hakları ve Ödevleri 118 Kişinin Dokunulmazlığı, Maddî ve Manevî Varlığı 118 Zorla Çalıştırma Yasağı 119 Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği 119 Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması 120 Kişisel Verilerin Korunmasını İsteme Hakkı 121 Konut Dokunulmazlığı 126 Haberleşme Özgürlüğü 127 Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü 134 Din ve Vicdan Özgürlüğü 135 Düşünce ve Kanaat Özgürlüğü 135 Düşünceyi Açıklama ve Yayma Özgürlüğü 136 Bilim ve Sanat Özgürlüğü 137 Basın Özgürlüğü 137 Süreli ve Süresiz Yayın Hakkı 139 Kamu Tüzel Kişilerinin Elindeki Basın Dışı Kitle Haberleşme Araçlarından Yararlanma Hakkı 139 Düzeltme ve Cevap Hakkı 140 Dernek Kurma Özgürlüğü 140 Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı 141 Mülkiyet Hakkı 141 Hak Arama Özgürlüğü 142 Kanunî Hâkim Güvencesi 142 Suç ve Cezalara İlişkin Bazı İlkeler 142 İspat Hakkı 143 Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması 143 Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler 143 Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları 143 Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi 143 Kıyılardan Yararlanma 144 Toprak Mülkiyeti 144 Tarım, Hayvancılık ve Bu Üretim Dallarında Çalışanların Korunması 145 Kamulaştırma 145 Devletleştirme ve Özelleştirme 146 Çalışma ve Sözleşme Özgürlüğü 146 Çalışma Hakkı ve Ödevi 146 Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı 146 Sendika Kurma Hakkı 147 Toplu İş Sözleşmesi ve Toplu Sözleşme Hakkı 147 a) Kamu Görevlileri Hakem Kurulu 148 Grev Hakkı ve Lokavt 149 a) Yüksek Hakem Kurulu 150 Ücrette Adalet Sağlanması 153 Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması 153 Konut Hakkı 153 Gençliğin Korunması 154 Sporun Geliştirilmesi ve Tahkim 154 Sosyal Güvenlik Hakkı 154 Tarih, Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması 155 Sanatın ve Sanatçının Korunması 155 Siyasi Haklar ve Ödevler 155 Türk Vatandaşlığı 156 Seçme, Seçilme ve Siyasî Faaliyette Bulunma Hakları 156 Siyasi Parti Kurma, Partilere Girme ve Partilerden Ayrılma 157 Kamu Hizmetlerine Girme Hakkı 160 Mal Bildirimi 160 Vatan Hizmeti 160 Vergi Ödevi 161 Dilekçe, Bilgi Edinme ve Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı 161 III. HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANDIRILMASI REJİMİ 162 Olağan Dönemlerde Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılması 163 Öze Dokunma Yasağı 163 Sınırlandırmanın Yalnızca Anayasanın İlgili Maddelerinde Belirtilen Özel Sebeplere Bağlı Olarak Yapılabilmesi 164 Sınırlandırmanın Ancak Kanunla Yapılabilmesi 167 Sınırlandırmanın Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Aykırı Olmaması 167 Sınırlandırmanın Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Aykırı Olamaması 168 Sınırlandırmanın Laik Cumhuriyetin Gereklerine Aykırı Olmaması 169 Sınırlandırmanın Ölçülülük İlkesine Aykırı Olmaması 169 Temel Hak ve Özgürlüklerin Doğasından Kaynaklanan Sınırlar 171 Anayasa Mahkemesi'nin 27/05/2015 Tarihli Kararının İlgili Bölümleri 172 Olağanüstü Dönemlerde Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılması-Temel Hak ve Özgürlüklerin Kulla-nılmasının Durdurulması 179 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 1982 ANAYASASI DÖNEMİNDE SİYASİ PARTİLERİN HUKUKİ REJİMİ GENEL OLARAK 185 PARTİ KURMA VE PARTİYE ÜYE OLMA 185 Parti Kurma 185 15/09/2024 Tarihi İtibariyle Faaliyette Olan Siyasi Partiler 186 Partiye Üye Olma 190 Partilere Üye Olabilenler 191 Partilere Üye Olamayanlar 191 Üyeliğe Kabul Şartları 193 III. SİYASİ PARTİ SİCİLİ 194 TEŞKİLATLANMA VE ORGANLAR 195 Siyasi Partilerin Teşkilatı 195 Partilerin Genel Merkez Teşkilatı 195 a) Büyük Kongre 196 (1) Büyük Kongrenin Yetkileri 196 (2) Büyük Kongrenin Toplantı Yeter Sayısı 197 b) Genel Başkan 198 (1) Eş Genel Başkanlık 198 c) Merkez Karar, Yönetim ve İcra Organları198 d) Merkez Disiplin Kurulu 199 İl Teşkilatı 199 İlçe Teşkilatı 200 SEÇİMLERİN YAPILMASI 201 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ SİYASİ PARTİ GRUPLARI 203 Grup Genel Kurulu 204 Grup Yönetim ve Disiplin Kurulları 204 Grup Başkanı 204 VII. ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER 205 İbra 205 Organlara İlişkin Diğer Hükümler 205 Kamu Yararına Dernek Sayılmama 206 VIII. SİYASİ PARTİLERİN KAPATILMASI REJİMİ 206 Genel Olarak 207 Davanın Açılması ve Görülmesi 207 Kapatılma Kararı ve Sonuçları 208 1961 ve 1982 Anayasaları Döneminde Anayasa Mahkemesi'nde Açılan Siyasi Parti Kapatma Davaları ve Davaların Sonuçları 209 BEŞİNCİ BÖLÜM YASAMA ORGANI: TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ GENEL OLARAK 217 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ'NİN ÜYE TAM SAYISI 217 III. YASAMA DÖNEMİ 223 MİLLETVEKİLLERİNİN SEÇİMİ 233 Milletvekili Seçilme Yeterliliği 233 Seçim Barajı ve Seçim İttifakları 239 Seçim Barajının Anayasaya Aykırılığı Sorunu 246 Seçmen Olma Şartları 252 Yurtdışı Seçmenlerle İlgili Kimi Esaslar 260 Seçim İlkeleri 264 Seçimlerin Serbestliği 265 Genel Oy 268 Eşit Oy 268 Tek Dereceli Seçim 268 Gizli Oy 269 Açık Sayım ve Döküm 269 Yargı Organlarının Yönetimi ve Denetimi 269 Seçim Çevreleri 270 Adaylık 274 Seçim Sistemi 276 Seçimlerin Başlangıcı 277 İ. Ara Seçimler 279 Seçimlerin Yönetimi ve Denetimi 280 Yüksek Seçim Kurulu 280 a) Kuruluşu ve Örgütlenmesi 281 b) Görev ve Yetkileri 284 (1) 1982 Anayasası'nda Yer Alan Görev ve Yetkiler 285 (2) 298 Sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'da Yer Alan Görev ve Yetkiler 286 (a) Md. 14'te Sayılan Görev ve Yetkiler 286 (b) Md. 14 Dışındaki Maddelerde Sayılan Bazı Görev ve Yetkiler 288 (3) 7062 Sayılı Yüksek Seçim Kurulunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'da Yer Alan Görev ve Yetkiler 297 (a) Md. 6'da Sayılan Görev ve Yetkiler 297 (4) 2839 Sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'nda Yer Alan Görev ve Yetkiler 298 (5) 2972 Sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun'da Yer Alan Görev ve Yetkiler 301 (6) 3376 Sayılı Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun'da Yer Alan Görev ve Yetkiler 302 (7) 6271 Sayılı Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu'-nda Yer Alan Görev ve Yetkiler 303 (8) 2820 Sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nda Yer Alan Görev ve Yetkiler 306 (9) 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'da Yer Alan Görev ve Yetkiler 306 (10) Diğer Kanunlardaki Yetkili Hâkimin veya İlçe Seçim Kurulunun Belirlenmesi Görev ve Yetkileri 306 İl Seçim Kurulları 308 a) Görev ve Yetkileri 310 İlçe Seçim Kurulları ve Geçici İlçe Seçim Kurulları 310 a) Görev ve Yetkileri313 Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu 314 a) Görev ve Yetkileri 314 Sandık Kurulları 315 MİLLETVEKİLLERİNİN HUKUKİ STATÜSÜ 317 Milletvekilliği Sıfatının Kazanılması 317 Milletvekillerinin Göreve Başlaması 318 Milletvekilliği Sıfatının Sona Ermesi 319 Milletvekilliği Sıfatının Düşmesi 321 İstifa Nedeniyle Milletvekilliğinin Düşmesi 321 Kesin Hüküm Giyme veya Kısıtlanma Durumların-da Milletvekilliğinin Düşmesi 324 Milletvekilliği ile Bağdaşmayan Bir Görev veya Hizmetin Sürdürülmesinde Israr Edilmesi Nedeniyle Milletvekilliğinin Düşmesi 331 a) Milletvekilliği ile Bağdaşmayan İşler (Yasama Bağdaşmazlığı-Teşrîî İmtizaçsızlık) 332 Meclis Çalışmalarına Özürsüz veya İzinsiz Olarak Bir Ay İçerisinde Toplam Beş Birleşim Günü Katıl-mama Nedeniyle Milletvekilliğinin Düşmesi 337 Üyesi Olduğu Siyasi Partinin Kapatılmasının Millet-vekilliğine Etkisi 339 Yasama Bağışıklıkları (Parlamenter Muafiyetler-Teşrîî Muafiyetler) 342 Yasama Sorumsuzluğu (Teşrîî Mes'ûliyetsizlik) 342 Yasama Dokunulmazlığı (Teşrîî Masûniyet) 346 MİLLETVEKİLLERİNİN MÂLÎ STATÜSÜ 352 VII. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ'NİN İÇ YAPISI 354 Başkanlık Divanı 355 Danışma Kurulu 357 İhtisas Komisyonları 358 Siyasi Parti Grupları 362 VIII. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ'NİN ÇALIŞMA DÜZENİ 362 Genel Olarak 362 Oylama Yöntemleri 364 Toplantı Yeter Sayısı 368 Karar Yeter Sayıları 368 TÜRKİYE